Omnia Vanitas

In dit museum-huis, gewijd aan het leven en werk van Erasmus, vormen de keramieken van Eileen Cohen Süssholz als het ware een « tête-à-tête » met een antiek schilderij, een heterocliet meubelstuk, een gotisch beeldhouwwerk of een 16de eeuws boek. Ze stellen op ironische en afstandelijke wijze thema’s als de geneugten van het leven en de dood in vraag die ieder mens principieel bezighouden.

 

Inleiding Zahava Seewald, Directrice van de Gemeentelijke Musea van Anderlecht Conservatrice van de musea Erasmushuis & Begijnhof Curator Het museum van het Erasmushuis heeft een lange traditie van tentoonstellingen met betrekking tot de hedendaagse kunst. Al in 1946 werd er in de fraaie tuinen van het Erasmushuis een tijdelijke beeldententoonstelling georganiseerd van Belgische kunstenaars. Tot 1966 zouden er regelmatig beeldententoonstellingen in de open lucht plaatsvinden. Vanaf het jaar 2000 en in de contekst van « Brussel Culturele hoofdstad van Europa » worden de tuinen permanent gebruikt in het kader van de hedendaagse kunst. Een van de twee tuinen, de « Filosofische tuin », fungeert als dialoog met het gedachtegoed van onze humanist dat zich weerspiegelt in de werken van hedendaagse kunstenaars met internationale faam. Binnen onze instelling blijft de hedendaagse kunst een centrale plaats innemen in het beleid betreffende tentoonstellingen, samenwerking en reflectie. In 2008 werden er tijdens Anatomie der IJdelheden, een tentoonstelling over de curiositeitenkabinetten uit de 16de en 17de eeuw, onder andere ook werken getoond van Jan Fabre en Marie-Jo Lafontaine. Daarna volgden er nog andere tentoonstellingen gewijd aan hedendaagse kunstenaars, onder wie José Maria Sicilia (2010), Damià Diaz (2012), Fabienne Verdier (2013), Pierre Alechinsky (2014) en Philippe Favier (2016). Momenteel stelt ons museum er een eer in om keramieken werken te tonen van de kunstenares Eileen Cohen Süssholz op de tentoonstelling Omnia Vanitas (Alles is Ijdelheid), die op singuliere en resoluut moderne wijze in het verlengde ligt van een reflectie die de aanzet vormde tot de in 2008 gehouden tentoonstelling. Het memento mori (« denk eraan dat je eens zult sterven »), dit tijdloze en universele thema waarrond deze tentoonstelling draait, herinnert ons op het eerste gezicht aan de broosheid van het leven en weerspiegelt Erasmus’ leven en diens enorme werklust ondanks zijn zwakke gezondheid. Erasmus droeg een memento mori ring met de Romeinse god Terminus, als symbool voor de dood, in de edelsteen gegraveerd. Nochtans was de aanwezigheid van de dood voor onze humanist een aansporing om de tijd die ons is toebedeeld niet te vergeten. Dit soort levenshouding lijkt ontegenzeggelijk zijn weergalm te hebben ten aanzien van de ingrijpende veranderingen waaraan onze tijd tegenwoordig onderhevig is. In dit museum-huis, gewijd aan het leven en werk van Erasmus, vormen de werken van Eileen Cohen Süssholz als het ware een « tête-à-tête » met een antiek schilderij, een heterocliet meubelstuk, een gotisch beeldhouwwerk of een 16de eeuws boek. Ze stellen op ironische en afstandelijke wijze thema’s als de geneugten van het leven en de dood in vraag die ieder mens principieel bezighouden. Een gootpijp, een snorkel, een haardroger en een mes zijn slechts een paar alledaagse voorwerpen die gelinkt kunnen worden aan de symbolische attributen op traditionele stillevens. Deze reeks keramieken werken ontleent zijn titel (Omnia vanitas) dan ook aan het genre vanitas stilleven van de Renaissance waarbij verwezen wordt naar christelijke begrippen zoals de nietigheid van aardse goederen, de zinloosheid van aardse geneugten en de vergankelijkheid van het leven. Bij Eileens keramieken werken worden we als het ware met onze neus gedrukt op het ‘memento mori’ (denk eraan dat je eens zult sterven), dat staat ingeschreven op de kant van het leven … . Zowel de kunstenares als de toeschouwer zou zich hierbij gerechtvaardigd moeten voelen om van deze uitgebeelde aardse goederen te genieten, zelfs al zijn ze futiel. Het materiaal van de beelden, keramiek, een bij uitstek broos materiaal – bijna zoals botten en het menselijke skelet - verwijst tevens naar de dood. Maar anderzijds vormen het iconografisch vocabularium en het glanzend glazuur een vrolijk contrast met het aangekondigde thema. Al zijn de objecten altijd meteen herkenbaar, toch zijn hun statuut, waarde, esthetiek en betekenis in de wereld van vandaag zeer disparaat. Enerzijds worden ze geassocieerd met het ‘memento mori’, maar anderzijds worden ze onttrokken aan hun oorspronkelijke contekst om dan vervolgens deel uit te maken van een œuvre dat op zijn beurt weer een symbool kan worden, zelfs al weet men niet precies waarvoor. Verenigd en versmolten in materie en kleur herleven ze zo opnieuw in composities van een excentrieke en opzichtige esthetiek, waarbij parodie en ironie de boventoon voeren. Al put de kunstenares haar inspiratie uit de poëzie en de literatuur, zoals sommige titels aangeven, toch stelt ze ons voor om geen specifieke betekenis of interpretatie aan haar werken te geven, maar de vrije loop te laten aan dat wat deze tegenstrijdigheid in ons los kan maken. Biografie Eileen Cohen Süssholz heeft in haar artistieke praktijk lang de voorkeur gegeven aan schilderen. Tegenwoordig heeft ze zich toegelegd op keramiek, een medium, dat haar toelaat om de onderwerpen die haar bezighouden « nu eens serieus dan weer speels » (zoals ze zelf zegt) aan te pakken. Ze focust op psychoanalyse wat haar ertoe brengt haar creaties te zien als het resultaat van vrije associaties. Eileen Cohen Süssholz is geboren en getogen in Zuid-Afrika. Ze studeerde beeldende kunsten aan de University of Witwatersrand in Johannesburg, studie die ze heeft onderbroken om een carrière te beginnen in de reclamewereld. In 2001 verhuisde Eileen naar België, waar ze haar studie heeft voortgezet. Zo behaalde ze een diploma ‘Tekenen’ aan de Academie van Berchem en verkreeg, met de grootste onderscheiding, haar graad ‘Filosofie’ en ‘Psychologie’ aan de Open University of England. Momenteel volgt ze de opleiding ‘Keramiek’ aan de Academie voor Schone Kunsten van Berchem (Antwerpen). Eileens oeuvre werd getoond op de tentoonstellng « 100 kunstenaars vrij aan het werk » in het Joods Museum van België (2016) en daarnaast werd ze geselecteerd om een installatie in situ te creëren voor de tweede editie 2016 van « Sporen » in Ieper. Andere tentoonstellingen volgden waaronder de solotentoonstelling Omnia Vanitas in de Pedrami Gallery in Antwerpen (2018) en de collectieve tentoonstelling die de Pedrami Gallery presenteerde in het Antwerp Art Pavilion (2019).