tussen de kleding met mazen en het stalen harnas van de 15de eeuw.
Aan de andere kant van het koor bevindt zich het mausoleum van Arnold van Hooren, landsheer van Gaasbeek en patroon van het kapittel van Anderlecht in de hoedanigheid van landsheer van Walcourt.
Het werk in renaissancestijl, door sommigen toegekend aan de beeldhouwer Jean Mone, werd niet onmiddellijk na de dood van deze bekende landsheer in 1505 ontworpen, maar rond het midden van de 16de eeuw. Dit wordt bevestigd door de kleding van het personage en de omringende versieringen.
Het ronde dwarsschip (links van het koor) bevat drie interessante bas-reliëfs. Het oudste bevindt zich boven het grafschrift van kanunnik en dokter van Filip de Goede, Albert Ditmar, die in 1438 stierf.
Het bas-reliëf valt op door de realistische weergave en door de schoonheid van de draperieën, waarvan het textiel in harmonieuze plooien valt. Het gaat hier om een meesterwerk uit de gotische kunst.
In de buurt van het Ditmar-monument bevindt zich een ander standbeeld van de gekruisigde Christus en de Heilige Maagd.
Een geknielde kanunnik en Johannes de Doper bekijken het tafereel. Het werk dateert uit 1597. Omwille van de gotische en flamboyante architectuur en het realisme van de personages, kunnen we dit werk nog als gotisch bestempelen.
Het derde laag-reliëf valt op door zijn kleine formaat en de rijkdom van de versieringen, die typisch zijn voor het triomferende italianisme. Het gaat hier om een monument ter nagedachtenis van Barthold van Barthoulz, die op dertienjarige leeftijd stierf in 1532.
Ondanks de vervanging van de vloerbekleding van de collegiale in 1902, bevat de kerk nog 96 graftomben daterend uit de 15de tot de 18de eeuw, waarvan het merendeel aan kanunniken is opgedragen.
De mooiste grafstenen bevinden zich tegen de muren van de doopkapel . De stenen die er bewaard worden, getuigen van de aanwezigheid van welstellende Brusselaren die zich in Anderlecht vestigden na tussenkomst van het kapittel. Ook zij werden hier begraven.
Leven van Sint-Guido
Het "Leven van Sint-Guido" of de "Vita guidonis" werd meer dan een eeuw na zijn dood geschreven. Volgens deze "Vita guidonis" werd Guido geboren in een landbouwersfamilie, in de tweede helft van de 10de eeuw. Eerst werkte hij als boer, daarna werd hij koster van de Onze-Lieve-Vrouw-kerk van Laken. Hij laat zich door een Brusselse koopman overhalen handel te drijven, maar zijn schip strandt op een zandbank in de Zenne. Omdat hij deze gebeurtenis interpreteert als een teken van God, keert hij terug naar Laken.
Hij besluit naar Rome en naar andere bedevaartsoorden te trekken. Zeven jaar lang bezoekt hij de bekendste kerken van de wereld.
Wanneer hij via Rome terugkeert, ontmoet hij Wonedulfus, decaan van het kapittel van Anderlecht. Samen besluiten ze Jeruzalem te bezoeken.
Op de terugweg naar het vaderland, sterven Wonedulfus en zijn vrienden. Wonedulfus vraagt hem zijn dood aan de zijnen mee te delen en hun zijn gouden ring te overhandigen als bevestiging van dit droevige nieuws.
Uiterst vermoeid keert Guido terug naar Anderlecht, waar hij in het huis van de vice-decaan op 12 september 1012 sterft aan dysenterie. De juiste begraafplaats van Guido kennen we niet, maar deze bevindt zich waarschijnlijk op het kerkhof rond de kerk.
De onfortuinlijke bedevaarder wordt snel vergeten. Ongeveer veertig jaar na zijn dood, werden in de Vita de eerste mirakels opgetekend. Het paard van landsheer Onulfus stootte zijn hoef tegen het graf en stierf een tragische dood: het brak zijn schedel tegen een muur. Zijn aangedane meester liet het graf door een haag omringen. De twee boeren die belast werden met het planten van de haag spotten met de man die reeds zo lang dood was. De ene stierf dezelfde nacht, de andere de volgende dag. Vanaf dat moment begreep de bevolking deze les en haastte ze zich naar het graf van Guido. De vergetelheid veranderde in verering.
Vandaag maakt Sint-Guido integraal deel uit van het Anderlechtse leven. De collegiale domineert het historische centrum van de gemeente. Zijn afbeelding is terug te vinden op het gemeentelijke wapenschild, Sint-Guido is het hoofdpersonage in een jaarlijkse processie en bepaalt tevens de datum van de u jaarmarkt.